Suriye’de Esad geçmişe takılıp kalmamalı. Türkiye ile Suriye arasındaki normalleşme sürecinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad arasında bir görüşmeyi hedeflediği açıkça ilan edilmiştir.
Rusya, Ankara’nın Şam ile ilişkilerinden rahatsız değil; hatta Türkiye, Ukrayna savaşıyla ilgili müzakerelerde Ankara’nın arabulucu rolü sayesinde Rusya ile ilişkilerini geliştirdi. Şam’la ilgili olarak Moskova, Türkiye’nin Suriye’nin şekillenme sürecine dâhil olmasının ABD’nin sahadaki hâkimiyetini zayıflatacağını düşünüyor.
Bölgedeki bir diğer aktör olan İran ise Ankara ile Şam arasında yeni bir sayfa açılması halinde Suriye’nin geleceğinde rolünün ne kadar daralacağını tahmin etmeye çalışıyordu. İran’ın Suriye’ye yaptığı yardım 20 milyar doları aşmış durumda ve Tahran bir süredir başta enerji olmak üzere her alanda işbirliği için bastırıyor. Bu nedenle İranlı yetkililer normalleşme temaslarına dahil edilmeye çalışılıyor.
İran Dışişleri Bakanı Hossein Amirabdollahian, başkent Ankara’daki görüşmeleri sırasında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na “Şam ile ilişkilerin değişmesinden memnuniyet duyuyoruz” dedi.
Esad rejimi ise ülkedeki kangren yaraya çözüm bulmak yerine geçmişe takılıp kalmış görünüyor. Şam, PKK ve Suriye uzantısı YPG gibi terör örgütleri aracılığıyla Suriye’yi kaosa sürükleyen ABD’yi değil, DAEŞ dahil terör örgütleriyle mücadele eden Türkiye’yi öncelikli sorun olarak görüyor.
Evet, iki ülke geçmişte birbirlerine karşı düşmanca tutumlar sergiledi. Türkiye’nin sınır bölgelerindeki şehirlerde patlayan bombaları unutmadık.
Geçmiş geçmişte kaldı
Ancak geçmiş geçmişte kaldı. Türkiye ve Rusya’nın neler yaşadığını bir düşünün. Moskova, Rus Büyükelçisi Andrey Karlov’u Ankara’da polis kılığına girmiş bir Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) mensubuna öldürttü. Türkiye Rusya’nın uçağını düşürdü. Ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan daha sonra karşılıklı bir hayal kırıklığı döngüsüne yakalandıklarını fark ettiler.
Ayrıca Türkiye, Ahmet Davutoğlu’nun dışişleri bakanlığı ve başbakanlığı dönemindeki tercihleriyle şekillenen Suriye politikasında radikal bir irade dönüşümü ortaya koydu. Türkiye, Şam görevini yerine getirmediği için Suriye’de DAEŞ ve PKK/YPG’ye karşı terörle mücadele operasyonları yürütüyor. Ayrıca Türkiye’ye yük olan Suriyeli mültecilerin geri dönüşü için sınır ötesinde güvenli bölgeler oluşturuyor.
Kısacası, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) Suriye’deki varlığı Türkiye için bir yüktür. Ankara sürekli para harcadığı Suriye’den tek kuruş kazanmıyor.
Şu an itibariyle Suriye’nin toprak bütünlüğünden faydalanan tek ülkenin Türkiye olduğunu söyleyebiliriz. Cumhurbaşkanı Erdoğan da bunu sık sık tekrarlıyor. Ancak Şam’ın müzakerelerde acelesi yokmuş gibi davranması, ABD’nin Suriye’deki “ganimetten” yararlanmak için zaman kazanması anlamına geliyor.
ABD ordusunun 14 Ocak’ta Suriye’nin Haseke vilayetinden 53 petrol yüklü tankeri Irak’taki üslerine naklettiği iddiası hakkında konuşan Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, yaşananları açıkça “yağma” olarak nitelendirdi.
Esad rejiminin resmi verilerine göre 2022’nin ilk yarısında Suriye’de çıkarılan petrolün %80’inden fazlasının ABD işgal güçleri tarafından ülke dışına kaçırıldığına dikkat çeken Wang şu uyarıda bulundu “Bu haydutluk Suriye’deki enerji ve insani krizi derinleştiriyor. Suriye halkının yaşam hakkı ABD tarafından ihlal ediliyor. Suriye halkı kara kışı çok az petrol ve gıda ile atlatmaya çalışacak.”
Anlaşılan başkentinde sıkışıp kalan Esad, olup bitenleri anlamakta zorlanıyor. Aksi takdirde, sahada “petrol yağması” yapan PKK/YPG ile mücadele eden Türkiye ile müzakereleri yavaşlatarak, üçüncü ülkelerin Şam’la diyaloğuna şiddetle karşı çıkan ABD’nin ekmeğine yağ sürdüğünün farkına varırdı.
