Son bir yıl içinde beş seçime sahne olan İsrail’de yeni Netanyahu hükümetinin geleceği merak edilirken, hem Yahudi gruplar hem de siyasetçiler haftalardır ‘ülke tarihinin en radikal hükümeti’ ile ilgili endişelerini dile getiriyor.
Hem Doğu’da hem de Batı’da çeşitli Yahudi gruplardan siyasetçilere kadar herkes yeni hükümetle ilgili endişelerini haftalar boyunca dile getirdi. Itamar Ben Gvir ve Bezalel Smotrich’in koalisyona dahil olması, İsrail tarihindeki en “radikal” hükümet olarak görülmesinin ve endişelerin ana nedenini oluşturuyor. Ben-Gvir Ulusal Güvenlik Bakanı olarak atandı ve artık işgal altındaki Batı Şeria’daki İsrail güvenlik güçlerinin yönetiminde söz sahibi olurken, Smotrich de Maliye Bakanı oldu.
Yeni seçilen Ben-Gvir, Haham Meir Kahane’nin bir müridi. Kahane, Amerika doğumlu, İsrail tarafından atanmış bir Ortodoks haham, yazar ve aşırı milliyetçi bir siyasetçiydi. Hatta Kahane’nin partisi İsrail devleti tarafından “terör grubu” ilan edilmiştir. Şiddetli ırkçılık ve Arap karşıtlığıyla, takipçisi Dr. Benjamin Baruch Goldstein 25 Şubat 1994’te El Halil’deki İbrahim Camii’ni bastı ve aralarında 11 yaşında bir çocuğun da bulunduğu 29 Filistinliyi öldürdü. Katliamdan sonra Baruch Goldstein gibi giyinmiş ve “o benim kahramanım” demiştir. Yahudileri El Halil şehrinin Filistinli sakinlerini taciz etmeye ve onlara saldırmaya teşvik etmesiyle tanınıyor. Filistinli bir açlık grevcisine hastane odasında bizzat saldırmıştır. Mescid-i Aksa’nın yıkılması için çağrıda bulunmuştur. Ayrıca eski partili meslektaşı Michael Ben-Ari’nin Yeni Ahit’in bir kopyasını yırtarken gururla fotoğrafını çekerek Hristiyanlara olan nefretini ortaya koydu.
Aralık 2021’de park yeri konusunda çıkan bir tartışmada Arap güvenlik görevlilerine silah çekti. Aynı ay içinde, bir İsrail lisesinde sevdiklerini şiddete kurban veren İsrailli ve Filistinli ailelerin yaptığı konuşmayı protesto etmeye gitti ve “Yaslı aileler nedir? IDF askerlerine molotof kokteyli atanlar bunlar. Taş atanlar bunlardı. Tanrı’ya şükür onları öldürdüler!” Australian Jewish News bile “Knesset’te bir canavar var” başlıklı bir makale yayınlayarak Ben-Gvir’in tam bir canavar olduğunu vurguladı.
İşte Ben-Gvir: evine saygıyla “bu canavarın” resmini asan kişi.
Eski Mossad şefi rahatsız
Daha büyük bir oy oranına sahip olan Bezalel Smotrich’in de Ben-Gvir’in çok gerisinde olmadığını belirtmek gerekir. Milliyetçi Dini Siyonist Partisi, İbranice İncil’in ilk beş kitabının derlemesi olan Tevrat’ta vaat edilen topraklara ulaşmayı açıkça savunuyor. Bu nedenle de bir Filistin devleti fikrine karşı çıkıyor. 2018 yılında İsrail askerlerine direniş görüntüleri ve hapsedilmesiyle tüm dünyanın dikkatini çeken Ahed Tamimi hakkında “diz kapağına bir kurşunu hak ettiğini” söylemiş ve tek üzüntüsünün vurulmak yerine hapsedilmesi olduğunu belirtmiştir.
2021 yılında Smotrich Knesset’teki Arap milletvekillerine şu ifadelerle saldırdı: “Yanlışlıkla buradasınız çünkü Ben Gurion 1948’de işi bitirip sizi dışarı atmadı.” “Bir gün gelecek oğlum, İsrail bayrağı Tapınak Tepesi’nde, Tapınak’ta gururla dalgalanacak” şeklinde tweet atarak, tıpkı Ben-Gvir gibi Mescid-i Aksa’yı yıkıp kendi tapınağını dikme arzusunu açıkça dile getirmiştir.
Siyasi nezaket ve incelikten uzak sergiledikleri duruşun İsrail istihbaratının bile tepkisini çektiği biliniyor. Şin Bet’in eski başkan yardımcısı Yitzhak Ilan, Smotrich’i İsrail’in Gazze’den çekilme kararını engellemek için 2005 yılında arabaları havaya uçurma şeklinde tezahür edecek bir “terör saldırısı” planlayan bir “Yahudi terörist” olarak tanımlamıştı. Mossad’ın eski başkanı Shabtai Shavit şunları söyledi: “Onun tarif ettiği İsrail Devleti’nde yaşamaya istekli misiniz? Smotrich’in İsrail’inde bir dakika bile kalmayacağım…”
Bu durumda Ben-Gvir ve Smotrich’in İsrail’in işgalci politikalarını savunanlar arasında bile bölünmeye neden olabilecek unsurlar olduğunu tespit edebiliriz.
Hayatta kalmak zor
Bu arada, yeterli çoğunluğa sahip olmalarına rağmen koalisyonu kurmakta bile zorlanmaları, hükümetin ne kadar süre devam edebileceğini sorgulatıyor. Bir kez daha Ulaştırma Bakanı olan Miri Regev 6 Kasım’da yaptığı açıklamada hükümetin “iki hafta” içinde kurulmasını beklediğini söyledi.
Ancak Benjamin Netanyahu, Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’dan 10 gün süre istedi ve ancak iki ayda koalisyon kurabildi. Bu durum beklediklerinden daha zor bir ilişki ağı ve daha hassas bir denge üzerinde olduklarını gösteriyor. Netanyahu ile Smotrich arasındaki ilişkilerin ve çalışma uyumlarının çok iyi olmadığı da biliniyor. Smotrich 2019’da kabinede yer almasına rağmen Netanyahu için “zayıf” ifadesini kullanmış, ayrıca Netanyahu’yu “sıfır liderlik, sıfır yönetişim” ile eleştirmişti. Netanyahu’nun bu sert çıkışından dolayı kendisini bakanlıktan azletmeyi düşündüğü haberlerde yer aldı ve Smotrich sonunda özür diledi.
Ancak Ekim 2022’de Smotrich’in Netanyahu hakkında sert konuştuğu kasetler İsrail medyasında yer aldı ve Smotrich’in Netanyahu için “O bir yalancı, yalancının oğlu” dediği öğrenildi. Dolayısıyla koalisyonun uyum içinde çalışmakta zorlanma ihtimalinin hiç de az olmadığını söyleyebiliriz.
Bu, İsrailli muhaliflerin de koalisyon kurma sürecinde üzerinde durduğu bir konu. Yisrael Beiteinu Partisi Başkanı Avigdor Liberman, “Netanyahu’nun Haredim’e (Ultra-Ortodoks Yahudiler olarak bilinirler) Knesset Finans Komitesi başkanlığını, Smotrich’e de Maliye Bakanlığını vermesi için intihar bombacısı olması gerekir. Smotrich atamadan hemen sonra onu tamamen görmezden gelecektir.” Liberman’ın partisinden Yulia Malinovsky ise “Bibi, Ben-Gvir ve Smotrich’ten kurtulmaya çalışıyor” dedi.
Bu durum koalisyon ortaklarından Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi’nin de dikkatini çekti ve Likud’un aklını başına alması ve Smotrich’siz bir hükümet olmayacağını anlaması gerektiği konusunda açıkça uyarıda bulundu. Bir önceki hükümetin bakanlarından Ze’ev Elkin ise koalisyonun Ben-Gvir tarafından devrilene kadar iki ya da üç yıl sürebileceği öngörüsünde bulundu. Kısacası koalisyonu oluşturan partiler her ne kadar “sağ parti” sınıfında buluşsalar da anlaşamadıkları konuların varlığı ve mesafeli gruplar olmalarıyla biliniyorlar. Dolayısıyla, pek çok kişinin beklediği gibi, çalışmaları sırasında hükümetin ömrünü kısaltabilecek çatışmalar yaşamaları çok muhtemel.
